Dr hab. Jacek Zejma jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym na wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego. A mówiąc o jego działalności naukowej trzeba zakwalifikować go jako fizyka doświadczalnego, który swoją działalność naukową umieściłby na skraju fizyki jądrowej i w pobliżu fizyki cząstek elementarnych, jeżeliby używać standardowego podziału fizyki na działy. Pierwszą tematyką, którą zajmuje się od samego początku swojej pracy aż do dzisiaj, jest badanie oddziaływań w układach trzech lub czterech nukleonów, co ma znaczenie dla zrozumienia samego oddziaływania jądrowego, ale ma też ma konsekwencje astrofizyczne. Od ponad dwudziestu lat z coraz większą intensywnością zajmuje się różnymi aspektami weryfikacji Modelu Standardowego, czyli podstawowego modelu opisującego świat cząstek elementarnych i oddziaływań między nimi. W szczególności zajmuje się badaniem neutronu, jego rozpadów oraz własności, przy bardzo niskich energiach. Jest to więc jakby badanie świata cząstek na przeciwległym biegunie, niż to się dzieje w pomiarach wysokoenergetycznych, np. w CERN, ale jednak dotykające tej samej fizyki, a wręcz sięgające głębiej niż są w stanie sięgnąć pomiary CERN-owskie. Ostatnimi czasy działalność naukowa dr hab. Jacka Zejmy jest nieco ograniczona przez działalność organizacyjną, gdyż jest on prodziekanem ds. studiów.

Czy świat jest pięknie symetryczny?

Ludzie od zawsze byli zafascynowani pięknem, a w szczególności pięknem układów symetrycznych, czego przykładem jest wzornictwo, architektura, malarstwo czy muzyka. Zjawisko symetrii obserwujemy również w przypadku wielu praw fizyki. Na przykład grawitacja nie jest zależna od kierunku, a jedynie od odległości i mas oddziałujących ciał – jest to przykład izotropii oddziaływania, czyli symetrii względem obrotu. Ale można też zaobserwować wyraźne przypadki asymetrii, które przejawiają się i w najbliższym nam otoczeniu, jak i w Kosmosie, np. nie znamy obiektów astronomicznych zbudowanych z antymaterii; wydaje się, że wszystko jest zbudowane z materii, co jest przejawem jakiejś asymetrii istniejącej w prawach fizyki. Co więcej, gdyby istniała symetria materii i antymaterii, to świat materialny, a więc i my, w zasadzie nie powinien istnieć. Stąd pytanie o przyczyny, o źródła tej asymetrii. A wręcz można zapytać o to, czego powinniśmy oczekiwać - czy praw fizyki wykazujących pewne asymetrie, czy nie, by nasz świat wyglądał tak, jak to widzimy? Pytaniem dodatkowym jest pytanie, czy nasze kanony piękna, a więc i symetrii, przeniesione na pole fizyki mają jakiekolwiek zastosowanie. Jako przykład takich badań przedstawiony zostanie zarys pomiaru pewnej własności neutronu, jego elektrycznego momentu dipolowego, wyjątkowo ciekawej cząstki, która jest neutralnym składnikiem jądra atomowego.

Dr Witold Zawadzki pracuje w Zakładzie Fotoniki w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się plazmą oraz ultraszybką spektroskopią laserową. Jak sam mówi, w pracy "strzela z lasera w plazmę". Jego zainteresowania badawcze obejmują optykę atomową, fotonikę i technikę laserową. Angażuje się również w popularyzację fizyki (wykłady popularnonaukowe, warsztaty przyrodnicze, konkursy fizyczne, np. "Lwiątko", "Świetlik"). Jest współredaktorem czasopism "Foton" i "Neutrino". Był członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Poza tym interesuje się lotnictwem cywilnym i awioniką.

Małe jest piękne, duże jeszcze piękniejsze - czyli o interferometrach optycznych

Szczególną rolę w życiu człowieka odgrywa światło. Zmysł wzroku za pośrednictwem światła umożliwia nie tylko obserwację naszego otoczenia, ale również podziwianie pięknych krajobrazów i dzieł sztuki. Światło odgrywa ważną rolę także w badaniach naukowych. Dzięki światłu, czy w ogólności falom elektromagnetycznym, naukowcy mogą zaglądać w głąb mikroświata oraz sięgać do odległych gwiazd i galaktyk. Światło może również jako narzędzie do badania właściwości nowoczesnych materiałów, czy nawet do badania hipotez kosmologicznych. Urządzeniem, które z powodzeniem zostało zastosowane na tym polu badań, jest interferometr. Podczas wykładu omówiona będzie zasada działania interferometru oraz przykładowe zastosowania.

Diamenty – najlepsi przyjaciele kobiet i nie tylko

Żyjąc z gwiazdą na karku - różne oblicza Słońca

O pierwszych mikrosekundach po Wielkim Wybuchu: początek wszechświata pod lupą fizyków

Model Wielkiego Wybuchu jest powszechnie przyjętym scenariuszem powstania wszechświata. Wg. modelu cząstki (protony i neutrony), z których zbudowana jest otaczająca nas materia, wyłoniły sie po około 3 mikrosekundach od Wielkiego Wybuchu z gorącej i gęstej plazmy, której elementami były kwarki i gluony. Te cząstki są uwięzione wewnątrz jąder atomowych. Przez oddziaływania silnie definują ich własności, które znamy. Pytanie, które stawiali sobie od wielu lat fizycy jest następujące: czy można ten proces kreacji protonów i neutronów, który zdarzył sie krótko po Wielkim Wybuchu, odtworzyć w dzisiaj na Ziemi. W czasie wykładu przedstawione zostaną niezwykłe eksperymenty w ośrodku CERN polegające na przyspieszaniu jąder atomowych do prędkości bliskich prędkosci światła, przy pomocy akceleratora Large Hadron Collider (LHC), a następnie ich zderzaniu. Oczekuje się, że powstająca w czasie zderzeń jąder, na bardzo krótki okres czasu materia, posiada własności takiej plazmy, która wkrótce po jej uformowaniu zamienia się z powrotem na cząstki. Czy taki proces rzeczywiście udało się to zaobserwować? Odpowiedź w trakcie wykładu.