Widok zawartości stron
Nawigacja
Widok zawartości stron
10 października 2023
Pochodzenie wody na Ziemi - nowe badania
dr hab. Tomasz Kawalec
24 października 2023
Nanotechnologia, czyli co?
dr hab. Jakub Prauzner-Bechcicki, prof. UJ
7 listopada 2023
Entropia
dr hab. Michał Cieśla, prof. UJ
21 listopada 2023
Stała Hubble'a - mamy problem?
prof. dr hab. Edward Malec
9 stycznia 2024
Tajemnice świata kwantów
dr Michał Eckstein
23 stycznia 2024
Kosmiczne tło fal grawitacyjnych
dr hab. Sebastian Szybka, prof. UJ
Widok zawartości stron
Dr hab. Tomasz Kawalec jest adiunktem w Zakładzie Fotoniki Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Zajmuje się doświadczalną fizyką atomową, a w tym m.in. optycznym chłodzeniem i pułapkowaniem atomów, optycznymi polami bliskimi (polarytonami plazmonów powierzchniowych i falą zanikającą), kondensatem Bosego-Einsteina i sieciami optycznymi.
Zaangażowany jest również w popularyzację fizyki. Poza tym interesuje się m.in. elektroniką, nowoczesną łącznością radiową, kolejnictwem, modelarstwem rakietowym i astrofotografią.
Dr hab. Jakub Prauzner-Bechcicki, prof. UJ jest fizykiem, absolwentem i pracownikiem Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Próbując wyjaśnić swoje motywacje do pracy naukowej lubi odwoływać się do słów Richarda Feynmana z jego słynnego tekstu „Na dole jest dużo miejsca”: Jakie są możliwości małych, ale ruchomych maszyn? Mogą być przydatne lub nie, ale z pewnością byłoby fajnie je wykonać.
Pytany o to, którym działem fizyki się zajmuje, bierze głęboki oddech, ponieważ ma na swoim koncie prace związane z badaniem własności stanów splątanych, analizą oddziaływania atomów i molekuł z silnymi polami laserowymi, badaniem procesów samoorganizacji molekuł na powierzchniach różnych materiałów, badaniem nanostruktur molekularnych i procesów polimeryzacji na powierzchniach półprzewodników, i z tak egzotycznymi zagadnieniami, jak zastosowania fizyki w diagnozowaniu i konserwacji zabytków i dzieł sztuki.
W swojej pracy wykorzystywał metody fizyki teoretycznej - te, które wymagają kartki i ołówka, i te, które wymagają komputera, a także metody eksperymentalne, takie jak mikroskopia tunelowa, mikroskopia sił atomowych, praca w warunkach ultrawysokiej próżni i inne.
Dr hab. Michał Cieśla, prof. UJ, pracuje w Zakładzie Fizyki Statystycznej na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ. Jego naukowe zainteresowania są dosyć szerokie i są związane z szeroko pojętym modelowaniem komputerowym. Obecnie zajmuje się głównie upakowaniami losowymi i ciekłymi kryształami.
Profesor Michał Cieśla pracuje również nad badaniem losowych procesów fizyko-chemicznych (dyfuzja, adsorpcja), a także modelowaniem i symulacją komputerową układów biologicznych (DNA) i społeczno-ekonomicznych.
Prof. dr hab. Edward Malec pracuje w Zakładzie Teorii Względności i Astrofizyki na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ. Związany był wcześniej również z Uniwersytetem Śląskim, Instytutem Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie, Akademią Pedagogiczną w Krakowie oraz University City College w Cork.
Publikował w zakresie fizyki matematycznej, teorii względności, astrofizyki relatywistycznej oraz kosmologii. Od października 2023 jest emerytowanym profesorem UJ.
Dr Michał Eckstein jest fizykiem i matematykiem, pracuje w Zakładzie Teorii Względności i Astrofizyki na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ. Związany jest również z Międzynarodowym Centrum Technologii Kwantowych na Uniwersytecie Gdańskim.
Jego zainteresowania badawcze sięgają od analizy funkcjonalnej, poprzez relatywistykę i informatykę kwantową, aż po filozofię nauki. Obecnie zajmuje się m.in. poszukiwaniem granic mechaniki kwantowej w fizyce cząstek elementarnych.
Michał Eckstein jest również wziętym popularyzatorem nauki. Regularnie stara się przybliżać szerokiej publiczności trudne zagadnienia na styku fizyki, matematyki i filozofii w ramach wykładów na kanale Copernicus w serwisie YouTube.
Dr hab. Sebastian Szybka, prof. UJ - fizyk relatywista, kosmolog, kierownik Zakładu Astrofizyki Relatywistycznej i Kosmologii w Obserwatorium Astronomicznym UJ.
Specjalizuje się w teorii grawitacji Einsteina. Jego zainteresowania naukowe dotyczą czarnych dziur, fal grawitacyjnych oraz kosmologii.
Widok zawartości stron
Od tysiącleci ludzkość zadaje sobie fundamentalne pytania dotyczące powstania naszej Ziemi. Jednym z naukowych problemów do rozwiązania jest pochodzenie wody na naszej planecie. Starożytni Grecy łączyli jesienne deszcze ze łzami mitologicznych Hiad (z ang. Hyades) - nimf zamienionych w gwiazdy.
Nowy projekt o nazwie HYADES (ang. HYdrogen And DEuterium Survey) koncepcyjnie i wielopłaszczyznowo łączy zagadnienia właśnie Kosmosu oraz wody, zmierzając do definitywnego wyjaśnienia, co było źródłem wody na pierwotnie suchej Ziemi, jakie mogą istnieć rezerwuary wody w Układzie Słonecznym oraz co nam mogą w tym kontekście powiedzieć obiekty międzygwiazdowe.
Dr hab. Tomasz Kawalec podczas wykładu wyjaśni, dlaczego musimy uciec z Ziemi w sztucznym satelicie, aby tę Ziemię badać, jak wygląda od kuchni przygotowanie badań i samej misji kosmicznej.
Nanotechnologia. To słowo pewnie niejeden z nas słyszał, czy czytał odmienione przez wszystkie przypadki. Może ktoś nawet spotkał się ze sformułowaniem, że nanotechnologia to element trzeciej rewolucji przemysłowej. Bądź lepiej jeszcze, że mamy do czynienia z rewolucją (nano) technologiczną.
No tak, ale czym jest nanotechnologia? Czasem nazywana również (błędnie według mnie) nanonauką. Co to oznacza, że „nanonauka, to obszar badań materiałów, które posiadają co najmniej jeden wymiar poniżej 100 nm”? Czy tylko małe rzeczy są produktami nanotechnologii? A może niektóre z nich jednak możemy złapać naszymi „wielkimi” rękoma?
Dr hab. Jakub Prauzner-Bechcicki, prof. UJ, w swoim wykładzie postara się udzielić odpowiedzi na te i podobne pytania. W pierwszej kolejności zdefiniuje nanotechnologię, tak jak ją rozumie, oraz spróbuje pokazać, czym różni się od nanonauki. Umieści ją w pewnym kontekście historycznym, naukowym i technicznym. Pokaże, kto pierwszy użył terminu nanotechnologia. Nawiąże do słynnego wykładu Feynmana „There is plenty of room at the bottom”. Na koniec powinniśmy być w stanie powiedzieć, co jest, a co nie jest produktem nanotechnologii.
Entropia, znana popularnie jako miara nieporządku czy chaosu, jest jednym z tych pojęć fizycznych, którym udało się przebić do świadomości społecznej. Dodatkowo, ze względu na to, że wartość entropii nieustannie rośnie wraz z upływem czasu, powstało wokół niej wiele intrygujących koncepcji, jak np. "strzałka czasu", czy "śmierć cieplna wszechświata". Jednak ze względu na to, iż nie posiadamy "entropomierza", intuicje związane z tą wielkością często nas zwodzą.
W ramach wykładu dr hab. Michał Cieśla, prof. UJ, postara się w możliwie najprostszy sposób przedstawić skąd w ogóle wzięła się entropia w fizyce, czym według naszej obecnej wiedzy ona jest, czy rzeczywiście zawsze rośnie i co z tego wzrostu wynika, a co niekoniecznie.
Nasz Wszechświat rozszerza się. Prędkość jego ekspansji można mierzyć „lokalnie” - geometrycznie, poprzez obserwacje gwiazd oraz supernowych. Można też mierzyć „globalnie”, analizując kosmiczne promieniowanie tła. W ostatnim ćwierćwieczu dokładność wyznaczenia stałej Hubble’a - wielkości opisującej szybkość rozszerzania się Wszechświata - została poprawiona dziesięciokrotnie, zdaniem wpływowych środowisk astronomicznych.
Niektórzy twierdzą nawet, że pomiary „lokalne” i „globalne” są sprzeczne („Hubble tension”), i że usunięcie tej sprzeczności może wymagać nowej fizyki. Przyjrzymy się nieco dokładniej pomiarom „lokalnym” szybkości ekspansji Wszechświata. Opiszemy krótko najważniejsze elementy kosmicznej metrologii - zasadę drabiny odległości i jej główne szczeble: cefeidy i supernowe typu la. Odniesiemy się też krótko do kwestii „Hubble tension”.
Teoria kwantowa i jej empiryczne konsekwencje wprawiają w zakłopotanie nawet wytrawnych fizyków. Mówi się, że każdy z nich ma swoją własną "interpretację" mechaniki kwantowej. Z drugiej strony, teoria kwantów po prostu działa - pozwala nam modelować całą gamę zjawisk od cząstek elementarnych po atomy i wiązania chemiczne. Co więcej, obecnie potrafimy już wykorzystywać efekty kwantowe do szybszego i bezpieczniejszego przetwarzania informacji.
A może, jak uważał Albert Einstein, mechanika kwantowa jest tylko przybliżeniem ukrytej "klasycznej" fizyki? O tym dlaczego tak nie jest i gdzie mogą kryć się granice świata kwantów opowie dr Michał Eckstein.
Jednym z najważniejszych odkryć astronomicznych roku 2023 było potwierdzenie istnienia kosmicznego tła fal grawitacyjnych. Wieloletnie, precyzyjne obserwacje gwiazd, zwanych pulsarami, ujawniły, że otaczająca nas czasoprzestrzeń faluje.
Fale grawitacyjne docierają do nas z różnych stron i najprawdopodobniej w większości są pozostałością po licznych zderzeniach gigantycznych galaktycznych czarnych dziur.
Odkrycie kosmicznego tła fal grawitacyjnych, za pośrednictwem obserwacji pulsarów, wpisuje się w nurt gwałtownie rozwijającej się astronomii fal grawitacyjnych. Ten dział astronomii skupiał się dotychczas na falach grawitacyjnych o innej charakterystyce, korzystając z detektorów naziemnych LIGO, Virgo, KAGRA.